Probleemgedrag versus natuurlijk gedrag

Probleemgedrag bij papegaaien; is het gedrag wel écht een probleem?

Veel eigenaren van papegaaien ervaren gedrag van hun vogel dat ze als ‘probleemgedrag’ beschouwen. Vaak is dit gedrag echter helemaal geen probleem – het is slechts een vorm van soorteigen gedrag waarmee papegaaien zich uiten. Het is belangrijk om te begrijpen waarom papegaaien zich op bepaalde manieren gedragen, zodat we ze beter kunnen begrijpen en ons eigen gedrag hierop kunnen aanpassen.

Socialisatie en gewenning

Een juiste socialisatie op jonge leeftijd speelt een cruciale rol in het gedrag van de papegaai, zowel op jonge als op latere leeftijd. In de gevoelige periode – wanneer een jonge papegaai leert wat en wie veilig is – ontwikkelt hij belangrijke sociale vaardigheden. Een gebrekkige socialisatie in deze fase kan later leiden tot gedragsproblemen, zoals angst of agressie. Daarom is het belangrijk dat een papegaai op een rustige en veilige manier kan wennen aan verschillende mensen, dieren en situaties. Dit geldt niet alleen voor jonge papegaaien; ook volwassen papegaaien profiteren van positieve en gecontroleerde sociale interacties.

Sommige papegaaien kunnen agressief reageren naar mensen of andere dieren. Dit kan voortkomen uit een onjuiste socialisatie, onzekerheid, angst of territoriaal gedrag. Een veelvoorkomende oorzaak van agressie is echter conditionering: de papegaai leert dat bepaald gedrag, zoals bijten, iets positiefs oplevert. Denk bijvoorbeeld aan een papegaai die handen eng vindt. Door te bijten wordt de hand vaak door een schrik- of pijnreactie reflexmatig weggetrokken. De papegaai leert daarmee dat de hand verdwijnt door te bijten of te dreigen. Dit versterkt het ongewenste gedrag. Het is dan ook essentieel om je als eigenaar bewust te zijn van hoe je reageert op het gedrag van je papegaai. Hoe reageer je als de papegaai bepaald gedrag vertoont? Bevordert jouw reactie het gedrag, of helpt het het gedrag juist verminderen?

Schreeuwen

Papegaaien maken veel lawaai, en sommige eigenaren kunnen dit als vervelend ervaren. Schreeuwen wordt vaak gezien als ‘ongewenst gedrag’. In werkelijkheid zijn papegaaien van nature luidruchtige dieren die vocalisaties gebruiken om contact te maken en houden met hun soortgenoten.

Schreeuwt jouw papegaai? Zorg er dan voor dat je papegaai voldoende mentale en fysieke stimulatie krijgt, zoals foerageer mogelijkheden, speeltjes en veel interactie. Papegaaien hebben vaak behoefte aan aandacht en afleiding. Als je papegaai schreeuwt, probeer dan te ontdekken of hij iets mist, zoals gezelschap, speelgoed of gewoon wat extra tijd met jou. Het is echter heel belangrijk om de exacte oorzaak van het schreeuwen te achterhalen. Teveel of een verkeerde vorm van aandacht kan namelijk ook een oorzaak zijn voor overmatig schreeuwen. Een gedragstherapeut kan helpen de precieze motivatie van de papegaai te achterhalen en de juiste therapiemethoden aanreiken om het overmatig schreeuwen te verhelpen.

Bijten

Bijten is een ander gedrag dat vaak als problematisch wordt gezien. Echter, bijten is een manier waarop papegaaien grenzen aangeven. In de natuur gebruiken papegaaien hun snavel om voedsel te verzamelen, te onderzoeken en te communiceren. Wanneer ze zich bedreigd of ongemakkelijk voelen, kan bijten een manier zijn om zichzelf te verdedigen of om aan te geven dat ze ruimte nodig hebben. In het wild gaan papegaaien echter bijna nooit over tot daadwerkelijk bijten, vaker blijft het bij dreigen. Wanneer een papegaai bijt, zijn dan ook vaak signalen gemist die de papegaai met zijn lichaamshouding aangeeft om te laten blijken dat hij iets niet prettig vindt.

Bijt jouw papegaai? Zorg ervoor dat je papegaai zich veilig voelt in zijn omgeving en geef hem de ruimte wanneer hij dat nodig heeft. Bijten kan ook een teken zijn van verveling of frustratie, dus zorg voor voldoende afleiding en mentale stimulatie. Wees geduldig en leer je papegaai op een positieve manier wat wel en niet acceptabel is. Het belangrijkste is om te voorkomen dat je papegaai over gaat tot bijten. Tijdig herkennen en begrijpen van de lichaamstaal en houding is dan ook cruciaal bij het hebben van een papegaai.

Veerbeschadigend gedrag

Sommige papegaaien plukken of beschadigen hun veren, wat vaak wordt gezien als een teken van stress of verveling. In een huiselijke omgeving kan het plukken van veren ook wijzen op een gebrek aan uitdaging. Dit is vaak geen “gedrag” op zich, maar een symptoom van een onderliggend probleem. Onderliggende medische oorzaken kunnen ook de trigger zijn voor een papegaai om veren te plukken.

Plukt of beschadigt jouw papegaai zijn veren? Dan is het belangrijk om allereerst medische oorzaken door een gespecialiseerde vogelarts te laten uitsluiten. Zorg er daarnaast voor dat je papegaai genoeg te doen heeft, zoals een bak met natuurlijke bodembedekking met lekkers erin verstopt om in te foerageren, speeltjes om te slopen, puzzels om op te lossen, of interactie met jou of andere vogels. Zorg ook voor een gevarieerd dieet en voldoende beweging, want een gezonde papegaai is vaak minder geneigd om aan zichzelf te plukken.

Sloopgedrag

Papegaaien hebben een natuurlijke behoefte om te slopen. Dit is geen teken van slecht gedrag, maar een manier voor hen om hun snavel gezond en scherp te houden. Als je papegaai meubels of andere ongewenste plekken sloopt, is dat meestal een teken dat hij zich verveelt of onvoldoende sloopmateriaal heeft.

Sloopt jouw papegaai ongewenste voorwerpen? Voorzie je papegaai van voldoende speelgoed en materialen die veilig zijn om te slopen. Door hem afleiding te bieden met speciaal speelgoed, houtjes, karton, takken etc., kun je hem helpen zijn energie op een positieve manier kwijt te raken. Wissel speelgoed regelmatig af en vervang speelgoed tijdig. Voedsel verstoppen in papieren rietjes, een kartonnen doos vullen met papiersnippers en hier snacks in verstoppen, een stuk groente aan een RVS spies rijgen en hier pitjes en noten in drukken, noem het maar op. Door verschillende soorten sloopspeelgoed aan te bieden ontdek je welke materialen jouw papegaai leuk vindt en zich het beste mee vermaakt.

Tot slot

Papegaaien zijn slimme en sociale dieren die vaak gedrag vertonen dat wij als mens als probleemgedrag beschouwen. Het is belangrijk om te begrijpen dat dit gedrag vaak geen probleem is, maar gewoon een natuurlijke manier voor je papegaai om zich te uiten. Door te leren herkennen van de lichaamstaal en te zorgen voor voldoende mentale stimulatie, veilige grenzen en geduldige training, kun je ervoor zorgen dat je papegaai zich gelukkig en gezond voelt – en jij ook!

En onthoud: Hoe meer de papegaai bezig is met vertonen van natuurlijk, soorteigen gedrag, hoe minder tijd er over blijft om probleemgedrag te vertonen!

Hulp nodig?

Als gedragstherapeut voor kromsnavels kan ik je helpen te achterhalen of er daadwerkelijk sprake is van probleemgedrag, de oorzaak hiervan achterhalen en je therapiemethoden adviseren waarmee je het gedrag kunt verminderen of ombuigen naar gewenst gedrag. Meer weten? Neem contact met mij op voor gericht advies passend bij jouw situatie.