Angst

Angst lijkt misschien een simpele emotie die we allemaal wel kennen. Maar stel je eens voor dat je als prooidier geboren bent en de hele dag alert moet zijn op gevaar. Altijd opletten of er ergens een roofdier op de loer ligt. Dan is het niet zo vreemd dat een papegaai schrikt van een nieuw, onbekend voorwerp, een plots geluid of een onverwachte beweging.

Die schrikreactie — ook wel neofobie genoemd — is een cruciaal natuurlijk instinct voor een papegaai als prooidier. Het zorgt ervoor dat de papegaai aan gevaarlijke situaties kan ontsnappen en kan overleven. Wat voor ons soms een overdreven reactie lijkt, is voor je papegaai een serieuze, natuurlijke reactie.

Toch wordt dit gedrag vaak verkeerd geïnterpreteerd. Helaas zien veel mensen niet in dat de angst die de papegaai op zo’n moment voelt wel degelijk een gegronde angst is. Neem bijvoorbeeld een situatie waarin je je vogels terug in de kooi probeert te krijgen omdat je haast hebt — en net op dat moment gilt er buiten een kind. Je papegaaien raken in paniek en vliegen door de kamer. Dat is niet iets waar ze ‘wel aan zullen wennen’ na een paar keer. Angst kan zich zelfs ontwikkelen tot angst-agressie. Als een vogel niet kan vluchten uit een enge situatie, blijft er vaak maar één optie over: zichzelf verdedigen. En dat kan zich uiten in bijten. Denk bijvoorbeeld aan een gewiekte vogel die niet kan ontsnappen aan een enge situatie, het enige alternatief is dan zelfverdediging in de vorm van agressie en zelfs bijten.

Hoe ga je nu het beste om met een angstige vogel?

Dit is per vogel verschillend en van vele factoren afhankelijk, waarbij o.a. gekeken moet worden naar de mate van gewenning en socialisatie van de vogel op jonge leeftijd, eventuele traumatische ervaringen in het verleden, erfelijke factoren of lichamelijke oorzaken (denk aan pijn waardoor de vogel angstig kan reageren omdat hij niet aangeraakt wil worden). Maar ook conditionering kan hierbij een rol spelen.

Als je een eng voorwerp meteen weghaalt zodra je vogel bang reageert, leert hij dat angstig gedrag ervoor zorgt dat de prikkel (het enge voorwerp) verdwijnt. En dus zal hij dat angstige gedrag vaker gaan vertonen. Daarom is het belangrijk om eerst te onderzoeken waarop je vogel precies zo angstig reageert, en waarom. Om te achterhalen hoe je het beste met een angstige vogel om kunt gaan dien je dus eerst te kijken naar deze factoren.

Enkele tips voor het omgaan met een angstige vogel:

• Probeer te achterhalen op welke prikkel(s) je vogel angstig reageert.
• Introduceer nieuwe mensen, dieren, speeltjes etc. altijd langzaam en voorzichtig. Begin op een voor de vogel veilige afstand en verklein deze afstand heel geleidelijk. Laat je vogel het tempo bepalen.
• Koppel de angstige prikkel aan iets positiefs, zoals een favoriete snack of andere beloning. Je vogel leert zo dat rustig blijven iets leuks tot gevolg heeft. Let hierbij wel op de lichaamshouding van je vogel en houd de prikkel altijd op een voor de vogel veilige afstand.
• Is je vogel gewiekt? Gewiekte vogels hebben vaak minder zelfvertrouwen. Ze kunnen immers minder goed vluchten en zijn minder zelfstandig. Vaak zijn ze zelfs afhankelijk van jou als eigenaar om van de ene plek naar de andere te komen.
• Let op je eigen reactie. Hoe jij reageert op de angst kan het gedrag versterken of juist helpen verminderen.
• Werk aan de vertrouwensband met je vogel, soms is het nodig om helemaal opnieuw te beginnen en de band stap voor stap op te bouwen.
• Leer de lichaamstaal van je vogel kennen. Zo herken je signalen van angst sneller en kun je op tijd ingrijpen.

Tot slot

Angst kan vele vormen aannemen en veel verschillende oorzaken hebben. Maar de basis ligt bijna altijd in neofobie. Probeer je eens te verplaatsen in het brein van een prooidier. Wat jij als mens ziet als een vriendelijk gebaar — zoals iemand die recht voor de kooi gaat staan en direct oogcontact maakt — kan voor je vogel juist bedreigend aanvoelen.

Zo vreemd is die angst dus helemaal niet, toch?

Hulp nodig bij een angstige kromsnavel?

Loop je vast en weet je niet goed hoe je je vogel kunt helpen? Neem dan gerust contact met me op voor een gedragstherapeutisch consult en persoonlijk advies. Ik help jullie graag verder.